۱. تربیت اسلامی برای نشان دادن چه موضوعاتی به کارمی رود؟
برای نشان دادن طرح اسلام درساختن وپرداختن انسان به کار می رود.
۲. ریشه واژه تربیت چیست؟توضیح دهید؟مثال بزنید.
ازریشه(ربَوَ)وباب تفعیل است.دراین ریشه معنای زیادت وفزونی اخذگردیده است ودرمشتقات مختلف آن می توان ابن معنی رابه نوعی بازیافت.
مثال۱:به تپه(رَبوه)می گویندزیرانسبت به سطح زمین برامده است.
مثال۲:نفس زدن را(رَبو)می گویندچون موجب برآمدن سینه می شود.
مثال۳:ربانیزازآن روکه زیادتی براصل مال است به این نام خوانده می شودالبته دراسلام به نوعی خاص اززیادت براصل مال ربا اطلاق شده استنه به هرنوع مثلاًبرکت که نوعی زیادت براصل مال است ربا محسوب نمی شود.
۳. معنای واژه تربیت چیست؟
باتوجه به ریشه آن به معنی فراهم آوردن موجبات فزونی وپرورش است وازاین روبه معنی تغذیه طفل به کارمی روداماعلاوه براین تربیت به معنی تذهیب نیزاستعمال شده است که به معنی زدودن خصوصیات ناپسنداخلاقی است.
۴. چرامی توان تذهیب راهم معنای تربیت گرفت؟
گویادراین استعمال نظربرآن بوده است که تذهیب اخلاقی مایه فزونی مقام ومنزلت معنوی است وازاین نظرمی توان تذهیب راتربیت دانست.
۵. آیادرقرآن مفهوم تربیت ازریشه ی رَبَوَموردتوجه قرارگرفته است؟
خیر
۶. درمواردی که درقرآن مفهوم تربیت ازریشه(رَبَو)دررابطه باانسان به کارگرفته شده است چه مفهومی رادرنظرداشته است؟باذکرمثال.
مفهوم رشدونموجسمی.
مثال:سوره اسراء.آیه۲۴
((وَقُل رَبِّ اَرحمَهماکَمارَبّیانی صَغیراً))
ترجمه:وبگوخدایابروالدین من که مرادرکودکی تربیت کردندرحم نما.
۷. درآیه۲۴سوره اسراء(وقُل رَبِّاَرحمَهُماکَمارَبیّانی صغیراً)ازجه طریقی متوجه می شویم منظوررشدونموجسمی است؟ ومعادل فارسی آن رابیان کنید.
کلمه صغیر(کوچک)دربرابرکبیر(بزرگ)استواین قرینه ای است براینکه تربیت به معنای رشدنموجسمی از(رَبَوَ)است ومعادل فارسی آن( بزرگ کردن)است.
۸. بزرگ کردن بدون آنکه شامل جنبه های معنوی واخلاقی شودچه اهمیتی داردکه به سبب آن بایدبرای والدین طلب رحمت نمود؟
درقآن صرف زحمات عادی والدین مایه ی خضوع واحسان دربرابرآنان محسوب شده است هرچندآنان مشرک بوده باشندویاحتی فرزندان رانیزبه شرک ورزی واداشته باشند.نظیراین مطلب درسخن فرعون به موسی است هنگامی که موسی به پیامبری رسیدودربرابرفرعون ایستادفرعون اوراشناخت وبه اوگفت:((آیاماتورادرکودکی تربیت نکردیم....))
۹. منظورفرعون ازاینکه به هنگام رویارویی باموسی به اوگفت:((آیاماتورادرکودکی تربیت نکردیم...))کدام نوع تربیت است؟
منظوراوتهذیب اخلاقی نیست بلکه مقصوداواین بودکه توطفلی درمعرض هلاکت بودی وماتوراازآب برگرفتیم وبزرگت کردیم.
۱۰. چراطرح اسلام درموردانسان درمفهوم تربیت نمی گنجد؟
زیرااین مفهوم درقرآن به معنی بزرگ کردن ورشدونموجسمی است.
۱۱. درآیات قرآن کریم آنچه که به عنوان تربیت اسلامی گفته می شوداز چه ریشه ای گرفته شده است؟
ازماده ی(رَبَ بَ)ومشتقات آن.
۱۲. معنای ریشه(رَبَ بَ)رابیان کنید؟(رَبَ بَ)که درصورت مضاعف ربَّ می شوددوعنصرمعنایی دارد:مالکیت وتدبیر.
۱۳. ربَّ به چه معناست؟به معنای مالک مدبّراست یعنی هم صاحب است وتصرّف درمایملک ازآن اوست وهم تنظیم وتدبیرمایملک دراختیاراوست.
۱۴. کلمه ربَّ درچه صورتی به خداونداطلاق می شود؟هرگاه به طورمطلق به کاررود(یعنی به صورت ربَّ)اختصاص به خداخواهدداشت ولی درحالت اضافه به غیرخدانیزاطلاق می شودمثل(ربُّ الدار:صاحب خانه)زیراوقتی چیزمعینی( مثل خانه)به ربّ اضافه نشود،معنی مالکیت وتدبیرنسبت به همه ی موجودات راافاده می کندواین تنهاازآن خداست.
۱۵. آیاکلمه(ربّ)همیشه هردومعنای مالکیت وتدبیرراباهم می دهد؟توضیح دهید.
خیر-کلمه(ربّ)دوعنصرمعنایی داردمی توان آن راتنهاباتوجه به یکی ازدومعنی یاهردواستعمال نمودپس(ربّ)گاهی معنای مدبّروگاهی معنای مالک راداردودرصورتی که دراستعمال ماقرینه ای براختصاص به یکی ازاین دومعنی موجودنباشدمعنی مالک مدبّرخواهدداشت.
۱۶. درکتاب المفردات(ربّ)باچه معنایی درنظرگرفته شده است؟
ربّ درمعنای مصدری معادل تربیت گرفته شده است یعنی گرداندن وپروراندن درپی چیزی تاحدّنهایت واین معنی ازدوجنبه مالکیت وتدبیرتنهابه جنبه ی دوم ناظراست ومی توان گفت که تدبیر،متضمّن مالکیت گرفته شده است به هرحال تدبیر،فرع برمالکیت است وربّ،هم مالک است وهم مدبّر.
۱۷. کوشش اصلی پیامبران درموردچه موضوعی بوده است؟
پیامبران کوشش بلیغی برای تعیین خالقیت خدانداشته اندبلکه قرآن می گویدمشرکین ورقبای پیامبردرقبول خالقیت دشواری نداشته اند.
سوره ی لقمان.آیه۲۵:((وَلَئِن سَئَلتَهُم مَن خَلَقَ السَماواتِ وَالاَرض لَیَقولُنَّ الله))
واگرازمشرکین بپرسی که آفریننده ی آسمان هاوزمین کیست بی تردیدمی گویندالله.
گمراهان وطاغیان ازپذیرفتن خدابه عنوان خالق ابایی نداشته اند،چه می توانستنددست های اورابابندهای پندارخویش به زنجیربگیرندچنانکه یهودمی گفت:((یَدُالله مَغلُولَه))(دست خدادرزنجیراست)
همواره دشواری دراین بوده است که خداوندبه عنوان ربّ انسان وجهان شناخته شودکه خدابه عنوان ربّ انسان وجهان شناخته شودیعنی خدایی بادست های گشاده ودرکار
((بَل یَدالله مَبسوطَتان))
(بلکه دست های اوگشاده اند)
پاسخ۲:پیامبران همواره دربدابرشکافی میان خالقیّت وربوبیّت بوده اند.مشرکین،خداراخالق هستی میدانند(شرک درخالقیت وجودنداشته است.)اماتدبیرگری هستیراتکه تکه ای،گردنکشان می توانستندگوی راازیکدیگربربایندوبگویند:سوره نازعات.آیه۲۴:((اَنارَبُّکُمُ الاعلی))
(من گردن فرازترین ربّ شماهستم)
۱۸. کوشش پیامبران درچه موضوعی بوده است؟
آنهاهمواره سعی کردندکه نشان دهندخالقیّت وربوبیّت تفکیک ناپذیرندهمانگونه که ربوبیّت ازیک حیث خالقیّت است خالقیّت هم ازیک حیث ربوبیّت است آفرینش خدامرحله به مرحله است ومعماری نیست که هرچیزرابیافریندودرجای خودبگذاردوآنگاه دست بشوید.
رضوان اسود
