فصل۲ مراحل برنامه‌ریزی ‌درسی | نیلوفر طیبی

۱- چرخه برنامه ریزی درسی شامل چه مراحلی است؟

تجزیه و تحلیل شرایط - گزینش هدف‌ها - گزینش و سازماندهی روش‌ها - گزینش و سازماندهی محتوا - ارزشیابی

(ص ۲۲ کتاب)

۲-معلم را به عنوان یک عنصر اساسی تاثیر گذار در فرایند برنامه ریزی درسی تحلیل نمایید:

هر معلم ممکن است دارای شایستگی‌ها و یا ضعف‌هایی است که این‌ها باید در برنامه‌ریزی درسی حساب شود. دانستیم که معلم باید مراقب باشد که تعادل در برنامه درسی را رعایت کند و همچنین بداند اگر علایق خود را بر دانش آموزان تحمیل کند ممکن است خطراتی به وجود آیندو  به آن خطرات آگاه باشد ولی در بیشتر موارد  ممکن است از این طریق بیشتر اهدافی که کارکنان آنها را مطلوب می‌دانند، با استفاده از استعداد‌ها، علایق و سرگرمی‌های معلمان، دست پیدا کرد. به عنوان مثال فعالیت‌هایی مثل: گروه آوازی و موسیقی مدرسه، کلوپ عکاسیّ شظرنجُ علاقه‌ی عمیق معلم به مسافرت و غیره

بسیاری از معلمان آماده‌اند که برای جبران ضعف‌هایشان از هیچ کوششی دریغ نکنند به عنوان مثال با انجام کارهایی مثل مطالعه بیشتر، مشورت با همکاران، آموزش ضمن خدمت و آزمایش مهارت‌های جدید تدریس.

(ص ۲۴ و ۲۵ کتاب)

۳-دانش آموزان را به عنوان عنصر اساسی فرآیند برنامه ریزی درسی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید:

معلم تنها قسمتی از کل سیستم نیست بلکه تا حدی کنترل کننده آن یا کنترل کننده قسمتی از آن میباشد.اولین عامل مهمی که مورد توجه معلمان قرار میگیرد دانش آموزان هستند . همه معلمان میدانند که دانش آموزان باهم تفاوت دارند و هیچ دوتایی شبیه هم نیستند .بعضی از این تفاوت ها آشکار هستند و معلم در نگاه اول متوجه آنها میشوند و بعضی از تفاوت ها ممکن است مدت ها طول بکشد تا خود را نشان بدهد. ( ص ۲۸ کتاب )

۴-منظور از توجه به محیط در برنامه ریزی درسی چیست؟

معلم بایدنفوذ خانواده و گروه همگن و درواقع کل نفوذها سابق برکودک را شناخته آنهارا در طرح ریزی برنامه درسی به حساب آورده و نفوذهای مثبت را به عنوان امتیاز به کاربرده و بکوشد بر تاثیرات منفی غلبه کند. (ص ۳۲ کتاب)

۵-چرا باید ساختمان مدرسه در فرایند برنامه ریزی درسی مورد توجه قرار گیرد؟شرح دهید:

فضا جنبه دیگر این عوامل است که باید درمورد آن فکر جدی کرد.مطمئنا حداکثر استفاده از فضای در دسترس امتیازی است که باید درتمام مدارس بدان دست پیدا کرد.البته این مستلزم برنامه ریزی تمام کارکنان مدرسه است،همانطورکه استفاده از تسهیلات در دسترس وتجهیزات مدرسه وهمکاری دراجرای نقشه هامستلزم برنامه ریزی می باشد.مدرسه ای که درآن دانش آموزان اینگونه بطورفردی و در گروه های کوچک همکاری کرده اند،این احساس را به بازدیدکنندگان می دهد که آزادی فراوانی به دانش آموزان داده شده است. (ص ۳۳ کتاب)

۶-منظور از جو مدرسه چیست؟توضیح دهید:

عبارت است از مجموع کلی کلی ارزش‌ها و گرایش‌های آ»‌ها که در مدرسه منعکس می‌کند زیرا که جو مدرسه به خاطر ماهیت سرایت کننده‌اش در هر جنبه از برنامه درسی نفوذ می‌کند. (ص ۳۴ کتاب)

نیلوفر طیبی 

فصل ۲ مراحل برنامه‌ریزی درسی | زهرا خاکی

سلام انتظار می رودبعدازمطالعه این فصل(فصل۲:مراحل برنامه ریزی درسی)دانشجویان بتوانندباکمک سایر منابع در دسترسی به سوالات زیر پاسخ دهند:

1_چرخه برنامه ریزی درسی شامل چه مراحلی است؟

برنامه درسی رامی توان ازیک نظرشامل سه مرحله یافرآیندکلی دانست: ۱_طراحی و تدوین برنامه درسی؛ ۲_اجرای برنامه درسی؛ ۳_ارزشیابی برنامه درسی.

برنامه درسی درهرسطح که باشدمستلزم طی کردن این سه مرحله یافرآینداست.

مرحله اول:برحسب چرخه قبل از هرگونه آموزشی ابتداطراحی انجام می شود یعنی در موردهریک ازعناصربرنامه تصمیم گیری انجام می شود.حاصل این فرآیندمعمولا درقالب طرح برنامه درسی،طرح آموزشی ویاطرح درس تنظیم می گردد.

مرحله دوم:اجرای برنامه مستلزم ایجادشرایط و دقت نظر است.اجرا بایستی حتی الامکان منطبق با طراحی و تدوین موردنظرصورت گیرد.

مرحله سوم:کیفیت برنامه ویاهریک ازاجزا وعناصرآن برحسب نتایج وباتاکیدبراهداف آموزشی موردبررسی،قضاوت و ارزشیابی قرار می گیرد.

(Aqazadeh M ,Ahadian M./Practical Guide to Curriculum Development/.Tehran:Novpardazan;1386)

2_معلم رابه عنوان یک عنصراساسی تاثیرگذاردرفرآیندبرنامه ریزی درسی تحلیل نمایید:

معلمان از مهمترین ارکان فرآیند آموزش در مدارس هستند.آبیرو(47:2009)،شوآب(1983)،الوانی(26:1385)،موکوا(2010)و مالبی(163:1999)معلم راعضواصلی گروه های تصمیم گیرنده برنامه درسی به حساب می آورند.معلم مهمترین عنصربرنامه ریزی درسی است دلیل نخست آنکه معلم همیشه درکنار دانش آموزان است و دوم آنکه معلم یگانه شخصیتی است که می توانداطلاعات مناسب رابرحسب نحوه یادگیری دانش آموزان ارائه دهد(مهرمحمدی،1384).معلم دارای چنان نقش محوری در برنامه ریزی درسی است که موضوعات مفید برای دانش آموزان را تشخیص می دهدوارائه می کند(ایزدی،1384 ؛کبیا،بار چک ونیاجی،2015).مشارکت معلمان موجب افزایش کیفیت تدریس،پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رضایتمندی شغلی بیشترمعلمان می شود. ازآنجا که معلمان دارای نقاط قوت و ضعف هستند،اینها باید در برنامه ریزی برنامه درسی به حساب آید.

_دانش آموزان را به عنوان عنصراساسی فرآیند برنامه ریزی درسی موردتجزیه وتحلیل قراردهید:

در زمینه توجه به نقش و جایگاه دانش آموزان در تدوین برنامه های درسی مربوط به آنها،رویکردهای گوناگونی وجود دارد.گروهی معتقدند هرآنچه نیاز یادگیرنده است در کلاس درس با حضور خود آنهاتعیین خواهدشد و هیچگونه هدف آموزشی ازپیش تعیین شده ای،ضرورت ندارد(کریمی،عبدالعظیم،۱۳۹۲،تربیت چه چیزنیست،تهران:منادی تربیت).عده ای برنیازسنجی آموزشی قبل ازتدوین برنامه ولحاظ کردن نیازهای یادگیرنده دربرنامه های درسی تاکید دارند.برخی نیزمعتقدند یادگیرنده هم عضوی ازجامعه است و بزرگسالان بهترازخودآنان نیازهای آنها را می دانندوآن نیازها را در برنامه های درسی لحاظ می نمایند.همچنین باور عده ای هم بر آن است که موضوعات درسی و دانش را بایددرخدمت نیاز یادگیرنده و استعدادهای ایشان به کار گرفت.

4_منظورازتوجه به محیط در برنامه ریزی درسی چیست؟

محیطی که مدرسه درآن قرارگرفته است ازجمله عواملی است که معلم میبایست در طرح برنامه درسی آن را تجزیه و تحلیل کرده وبحساب آورد.دوعامل از بزرگترین عوامل نفوذی محیطی بر دانش آموز، خانواده وگرنه همگن او می باشد.درخودخانواده عواملی چون بزرگی آن،موقعیت دانش آموزدرآن،ارتباط بین والدین،نگرش آنها به آموزش وپرورش و...همه اثرخودرابرکودک دارند،اثری که ممکن است به یادگیری کمک کرده یا آن را عقب اندازد و گاهی وابسته به برنامه درسی که ارائه می شود،می باشد.نفوز گروه همگن برکودک بسیار قوی است،مخصوصا در دوران بلوغ.معلمان نیازدارندکه ازارتباطاتی که درکلاسهایشان هست کاملا آگاه باشند و اثری راکه ممکن است بریادگیری داشته باشد،ارزیابی کنند.

معلم بایدنفوذ خانواده و گروه همگن و درواقع کل نفوذها سابق برکودک را شناخته آنهارا در طرح ریزی برنامه درسی به حساب آورده و نفوذهای مثبت را به عنوان امتیاز به کاربرده و بکوشد بر تاثیرات منفی غلبه کند.(کتاب)

_چرابایدساختمان مدرسه درفرآیندبرنامه ریزی درسی موردتوجه قرارگیرد؟شرح دهید:

ممکن است ساختمان مدرسه،تجهیزات و...دربعضی موارد عوامل بازدارنده باشنددرحالیکه در دیگر مواردفرصت های گوناگونی را عرضه دارند.درهردومورد،مهم این است که ساختمان مدرسه و تسهیلات آن رابحساب اورد و تصمیم گرفت چگونه به بهترین شکل ممکن مورداستفاده واقع شوند،امتیازات و عدم امتیازات آنها چیست و چه امکاناتی ارائه میدهند.

فضاجنبه دیگر این عوامل است که باید درمورد آن فکر جدی کرد.مطمئنا حداکثر استفاده از فضای در دسترس امتیازی است که باید درتمام مدارس بدان دست پیدا کرد.البته این مستلزم برنامه ریزی تمام کارکنان مدرسه است،همانطورکه استفاده از تسهیلات در دسترس وتجهیزات مدرسه وهمکاری دراجرای نقشه هامستلزم برنامه ریزی می باشد.مدرسه ای که درآن دانش آموزان اینگونه بطورفردی و در گروه های کوچک همکاری کرده اند،این احساس را به بازدیدکنندگان می دهد که آزادی فراوانی به دانش آموزان داده شده است.(کتاب)

6_منظورازجومدرسه چیست؟توضیح دهید:

جو مدرسه عبارت است از مجموع کلی ارزش ها و گرایش های آنها که در مدرسه اند،ارتباطاتی که موجود است و درواقع هرچیزی را که مدرسه منعکس می کند.زیرا که جو مدرسه بخاطر ماهیت سرایت کننده اش،درهرجنبه از برنامه درسی_انتخاب هدف ها،محتوا،مواد،روش ها و ارزشیابی_نفوذ می کند.(کتاب)

زهرا خاکی