1_کدام آیه در قرآن اشاره به اینکه دنیا مزرعه ی آخرت شمرده می شود و اگر کسی در آن بذر عمل صالح بپاشد ،ثمره ای پایدار و باقی پیش رو خواهد داشت،دارد؟آن آیه را همراه با معنی بنویسید.
پاسخ:کهف آیه ۴۶.
الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ أَمَلًا
ﻣﺎﻝ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ، ﺁﺭﺍﻳﺶ ﻭ ﺯﻳﻮﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ، ﻭﻟﻲ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻣﻴﺪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﻜﻮﺗﺮ ﺍﺳﺖ.
2_بینش در مورد حقیقت انسان را مختصر توضیح دهید.
پاسخ :انسان هزار جلوه دارد.در هر موقعیت به گونه ای است و در هر زمان به رنگی و از این رو،امر بر خود او نیز مشابه می شود و به راستی نمی داند که حقیقت وجودش کدام است.امام تردیدی نیست که هرگاه انسان،جلوه ی معینی از خویش را حقیقت خود بپندارد.این گمان با حالات،اعمال و رفتارهای معینی از او متناسب تواند بود.از همین جهت است که تصحیح بینش انسان درباره ی خویش، روش تربیتی محسوب می شود،زیرا گمان درست درباره ی خویش داشتن با حالات،اعمال و رفتارهای مطلوب تناسب دارد و زمینه ی مؤثری برای ظهور آن هاست .
3_چگونه می شود آدمی با خود بیگانه شود ؟
پاسخ :رمز این معما در در آن است که انسان موجودی خودکفا نیست،بلکه همواره ((محتاج))است؛محتاج آن که با توسل به چیزی بیرون از خود،آتش احتیاج را در خود فرونشاند.این احتیاج نخست جنبه ی زیستی و سپس علاوه بر آن جنبه ی روانی و اجتماعی دارد .از این رو گویی انسان ناگزیر است همواره باناخود و بیگانه همخانه شود و او را در خویش بپذیرد .اما این بیگانه دلنشین است ،زیرا اوست که رنج احتیاج را زایل می کند،پس دیوار بیگانگی میان خود و ناخود فرو می ریزد و خود با ناخود ،یگانه می شود و همواره خود را در او می یابد و سرانجام ((او ))را ((خود))می بیند و بدین گونه با خود بیگانه می شود.
4_قرآن انسان ((مُختال)) را چگونه فردی معرفی کرده است؟
پاسخ :انسان مُختال یعنی انسان پرداخته از خیال،مجازی و با خود بیگانه.
((مختال:کسی که به خیال و پندار برای خود چیزی تصور کند که در او نیست.))
5_راجع به عندیّت قارونی و انّانیت فرعونی که در فرد نمودار می شود توضیح دهید.
پاسخ: خویشتن وهمی ،در طول زندگی انسان و نیز در افراد مختلف متفاوت است ،اما ماهیت آن همواره ثابت می ماند.یک سلطان که با نظر به تخت و لشکر و خدم و حشم،خود را به راستی قدر قدرت می بیند ،همانگونه مختال است که کودکی با برداشتن و پرتاب کردن تکه سنگی،خود را پهلوانی شکست ناپذیر می نگارد.ماهیت این خویشتن وهمی همواره ثابت است ،اما انگیزه های آن گام خدم و حشم است ،گاه پرتاب تکه سنگ،گاه علم،گاه جمال و ...با ظهور خویشتن وهمی ،آدمی ((احتیاج)) دیرینه اش را از یاد می برد و ((عندیّت)) قارونی و ((انّانیت)) فرعونی در او نمودار میشود.
6_این آیه چه چیزی را بیان می کند ؟توضیح دهید.
یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ
ﺍﻱ ﻣﺮﺩم ! ﺷﻤﺎﻳﻴﺪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ، ﻭ ﻓﻘﻂ ﺧﺪﺍ ﺑﻲ ﻧﻴﺎﺯ ﻭ ﺳﺘﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
فاطر(۱۵)
پاسخ:این آیه بیان می کند که ای آدمیان ،حقیقت وجود شما ((احتیاج))است.شما در خود بسته اید و لحظه ای دوام نمی آورید و ناگزیرید به جز خود تکیه کنید .اما این ((جز خود))نه آن خویشتن وهمی است که در پی قدرت و علم و جمال،آن را جعل کرده اید،بلکه خداست که هم خود شما را (ایجاد) وهم (بقا) میکند.
7_راجع به بینش در مورد تاریخ انسان چه میدانید ؟مختصر توضیح دهید.
پاسخ: انسان از حیث تاریخی ،روی به شکافی برده است و می برد و بدین گونه دو جبهه پدید آمده است و می آید که در قرآن به عنوان حق و باطل نام گذاری شده اند.درگیر شدن این دو،قطعی و برخاسته از فضای الهی است ، نه حاصل تصادف و نه زاده ی خوش اقبالی یا بد اقبالی کسی ، هرچند ((هوس))های آدمیان در این قطب بندی نقش داشته است.
و تِلْکَ الْأَیَّامُ نُدَاوِلُهَا بَیْنَ النَّاسِ....
ﻭ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ [ ﻱِ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻭ ﻧﺎﻛﺎﻣﻰ ] ﺭﺍ [ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ] ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩم ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺍﻧﻴﻢ ...
آل عمران(۱۴۰)
پس خداوند چنین خواسته است که حق و باطل در هم آویزند و از این ،گریزی نیست.گاه مؤمنان طبعاً دوست تر دارند که دچار زحمت درگیری نشوند و از کنار آن بگذرند،اما خداوند می فرماید که نزاع را اراده کرده است ،زیرا برآمدن حق و زوال باطل در گرو این نزاع است.
8_یکی دیگر از زوایای بینش تاریخی آن است که جبهه ی حق، بی تردید،غالب خواهد شد ،آیه ی مربوط به آن را بنویسید.
پاسخ:
المجادلة
إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَٰئِکَ فِی الْأَذَلِّینَالمجادلة
کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِی إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ
ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﺩﺷﻤﻨﻲ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ، ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﺧﻮﺍﺭﺗﺮﻳﻨﺎﻥ ﻫﺴتند
ﺧﺪﺍ ﻟﺎﺯم ﻭ ﻣﻘﺮّﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻦ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻧﻢ ﭘﻴﺮﻭﺯﻳﻢ . ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪﺍ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻱ ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ .مجادله (۲۰)(٢١)
9_خداوند به دلیل حکمت کدام نزاع می فرماید :
...و لِیمُحِّصَ اللّهُ الّذینَ آمنو.
...و تا آنکه (به سبب جنگ و دشواری های آن)اهل ایمان را از هر عیب و نقصی پاک و مبرّا سازد ...
10_بینش در مورد مرگ و پس از مرگ را توضیح دهید .
پاسخ:در اینجا قرآن نیز افق دیگری را پیش روی انسان می گشاید و آگاهی قشری و ظاهر گرای او را در ارتباط با دنیا ،به توسعه فرامی خواند:
الروم
یَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ
[ ﺗﻨﻬﺎ ] ﻇﺎﻫﺮﻱ [ ﻣﺤﺴﻮﺱ ] ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﺕ [ ﻛﻪ ﺳﺮﺍﻱ ﺍﺑﺪﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎﻱ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻲ ﻭ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﺮﻣﺪﻱ ﺍﺳﺖ ] ﺑﻲ ﺧﺒﺮﻧﺪ .روم(۷)
اینان از زندگی دنیا،تنهت ظاهری از آن را می دانند و از آخرت غافل اند.
11_از این بینش که می گوید حتی اگر توفیق منکوب ساختن باطل را نیابند باز بهره ی خود را برده اند و باکی بر آنان نیست و این یکی دیگر از آن دو حسن (پیروزی با شهادت است)که آن را به چنگ آورده اند
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَیَیْنِ. توبه (۵۲)
چه چیزی را برداشت می کنید ؟
با چنین بینشی است که در انسان مؤمن ،ثبات قدم،صبر،جسارت وشجاعت در برابر باطل به ظهور می رسد.آنچه در آثار تربیتی مربوط به بینش نسبت به دنیا (وجه الم آن)ذکر شد در این جا نیز مطرح است، زیرا در این دو بینش زمینه ای مشترک وجود دارد .
فاطمه پورگیر
