فصل۱:نیازبه برنامه درسی
1_حداقل سه تعریف از برنامه ریزی درسی را از سه منبع مختلف با ذکر منبع نوشته سپس تعریف شخصی خود را ارائه دهید.
_برنامه ریزی درسی شامل سازماندهی یک سلسله فعالیت های یاددهی و یادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده ها و ارزشیابی میزان تحقق این تغییرات است.(یارمحمدیان،1389)
_برنامه درسی عبارت از پیش بینی و تهیه مجموعه فرصت های یادگیری برای جمعیتی مشخص به منظور نیل به آرمان ها و هدف های آموزش و پرورش است که معمولا در مدرسه انجام میگیرد.(ایمانی،محمدنقی،پارسی،فرسته،1386،کلیات برنامه ریزی، تهران:فرهنگ سبز)
_طرح،اجرا و ارزشیابی فعالیت های یاددهی_یادگیری به منظور ایجاد تغییرات اساسی در یادگیرنده.(جعفری ثانی،حسین، 1382،مقدمات و مبانی برنامه ریزی آموزشی و درسی،چاپ:اول،مشهد:نیکونشر)
_وکیلیان معتقد است که برنامه ریزی درسی به طراحی عناصر و عوامل مختلف یادگیری مربوط میشود و فرآیند یادگیری تابع عوامل گوناگونی است که هر یک از آنها در جریان و چگونگی یادگیری تاثیر دار.(وکیلیان،منوچهر،1386،مبانی برنامه ریزی درسی،چاپ:اول،همدان:فراگیر هگمتانه)
_برنامه ریزی درسی به عنوان فرآیند عبارت است از :به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که معطوف به تولید تدابیری برای تنظیم تعاملات شرکای فرآیند یاددهی_یادگیری در موقعیت تربیتی است.(موسی پور،نعمت اله،1391،مباحث کلاسی دوره دکتری درس برنامه ریزی درسی دوره ابتدایی،دانشگاه علامه طباطبایی)
***از نظر من برنامه ریزی درسی یعنی مشخص کردن فعالیت هایی که قراره برای آموزش و پرورش متربی انجام دهیم ، پیش بینی هدف و مقصد نهایی که میخواهیم به آن برسیم***
2_عناصر چرخه برنامه ریزی را نام برده و هرکدام را به طور خلاصه توضیح دهید.
_هدف:
هدف جهت دهنده به نظام آموزشی است.هدف سنگ زیر بنای آموزشی است.یکی از حیاتی ترین عناصر در فرآیند برنامه
ریزی درسی،تعیین هدف یا اهداف می باشد و برنامه ها برای دستیابی به آن،طراحی و سپس اجرا می شوند.تمام کارها و وضایف اعم از نیازسنجی،تعیین محتوا،روش تدریس،اجرا و ارزشیابی به منظور دستیابی به اهداف شکل میگیرند و عملی می شوند.
هدف ها در واقع قصد نهایی تعلیم و تربیت بوده و یا نتایجی را مشخص می سازند که انتظار میرود،پس از اجرای یک برنامه درسی،بتوان در رفتار یادگیرنده مشاهده نمود.(کیامنش،1388)
در واقع یک برنامه درسی که به قصد ایجاد تغییرات در رفتار یادگیرنده اجرا میشود،این تغییرات را همان اهداف برنامه می نامند.مثلا هدف اصلی در آموزش ریاضی که باید در برنامه درسی ریاضی لحاظ شود، ایجاد و توسعه قدرت درک و فهم،استدلال،حل مسئله و تلفیق مقوله های مختلف ریاضی و ارتباط آنها با سایر مقولات است.
(ابراهیمکافوری،کیمیا،ملکی،حسن،خسرو یبابادی،علی اکبر،1394،بررسی نقش عناصر برنامه درسی کلاین در افت تحصیلی ریاضی سال اول دوره متوسطه از دیدگاه شرکای برنامه درسی،مجله پژوهش در برنامه ریزی درسی،شماره44،بهار،)
_محتوا:
محتوا،دانش(حقایق،تبیین ها،اصول،تعاریف)مهارت ها و فرآیند ها (کنجکاوی،مشاهده،تفسیریافته ها،طراحی تحقیق،اجرای آزمایش ایجاد ارتباط و...)و ارزش ها(اعتقاد به خوب وبد،صحیح و غلط و علاقه به علم و...)است.(هایمان به نقل از لوح ترجمه مشایخ،1386)
در واقع منظور از محتوای یک ماده درسی عبارت است از دانش سازمان یافته و اندوخته
شده،اصطلاحات،اطلاعات،واقعیت،قوانین،اصول،روش ها،مفاهیم،تعمیم ها،پدیده ها،مسائل مربوط به همان ماده درسی هستند.(قورچیان،نادرعلی،1384،طراحی و مهندسی برنامه درسی در هزاره سوم،تهران:نشر فراشناختی اندیشه)
ملکی در تعریف محتوای برنامه درسی بیان می کند:مجموعه مفاهیم،مهارت ها و گرایش هایی که برنامه ریزان آن را انتخاب و سازماندهی میکنند و تعامل یاددهی_یادگیری معلم و شاگرد را تولید میکند.(ملکی،حسن،126:1389)
_روش ها:
روش های تدریس از عناصر اصلی برنامه درسی است و در فرآیند آموزش و یادگیری نقش بارزی را ایفا میکند.تحقق هدف های آموزشی از طریق کاربرد روش ها و فنون تدریس امکان می یابد.در برنامه درسی سعی بر این است با انتخاب محتوای مناسب،به ایجاد یادگیری و تغییر رفتار مطلوب پرداخته شود.شیوه ارائه محتوا یا روشی که طی آن سعی میشود،تغییرات مورد نظر در یادگیرنده ایجاد شود ،روش تدریس یا راهبردی یاددهی_یادگیری نامیده میشود.در روش های یاددهی_یادگیری،مواردی چون نحوه ارائه دانش،تغییر نگرش و آموزش مهارت های مورد نظر توسط معلم به دانش آموز،چگونگی ارتباط معلم با یادگیرنده،نحوه استفاده از امکانات و تجهیزات در آموزش،نحوه و میزان مشارکت یادگیرنده در امر یادگیری،چگونگی ارتباط یادگیرندگان با یکدیگر،با محیط،مواد و با وسایل و امکانات آموزشی مورد توجه قرار می گیرد.(میرزالیگی،311:1388)
_ ارزشیابی:
ارزشیابی در مطالعه برنامه درسی شامل ارزشیابی برنامه درسی و ارزشیابی یادگیرنده یا همان ارزشیابی پیشرفت تحصیلی می باشد.(اسکایرو،2008؛به نقل از مظاهری،حسن،1395،الگوی طراحی برنامه درسی شایستگی محور دوره ابتدایی
مبتنی بر اسناد تحول بنیادین،رساله دوره دکتری،دانشگاه آزاد اسلامی)
3_با کمک سایر منابع علت نیاز به برنامه ریزی درسی را بطور مختصر بیان نمایید.
با درک اینکه دانش آموزان می باید برای تطبیق یافتن با نیاز های جامعه ای که به سرعت تغییر میکند آماده باشند،معلمان میبایست که آنچه را که به دانش آموزان ارائه می کنند دوباره ارزیابی نمایند.این حقیقت که میزان وسیعتری از اهداف در مدرسه جستجو می شود،نیاز به یک برنامه ریزی دقیق را مورد تایید قرار می دهد.
اثرات سودمند برنامه ریزی درسی از نظر عزیز ولی پور عبارتند از:
_برنامه ریزی روشی مناسب برای پاسخ به نیازهای ماست؛امروزه نیاز اصلی ما موفقیت تحصیلی است.
_برنامه ریزی موجب افزایش تمرکز می شود.
_برنامه ریزی باعث کاهش اضطراب و فشار روانی می شود.
_برنامه ریزی باعث تقویت اراده و قدرت تصمیم گیری می شود.
_برنامه ریزی موجب خوشبینی به آینده و امیدواری است.
برنامه ریزی متضمن تعیین هدف ها و مقاصد سازمان وتهیه نقشه و برنامه کار است.برنامه ها نشان می دهند که هدف ها چگونه باید تحقق یابند.(استیفن پی،رابینز،1398)
4_برنامه ریزی درسی چه کمکی به معلم میکند.
معلمانی که برنامه ریزی می کنند انتظارات خود را به دانش آموزان منتقل می نمایند در نتیجه پیشرفت علمی و یادگیری آنان را بالاتر می بردند.
همچنین برنامه ریزی باعث جهت دهی موثر و روشن فعالیت ها میشود.
معلم با برنامه ریزی می تواند رفتار دانش آموزان را پیش بینی و تصویر سازی کند و بهترین راهکار را برای برخورد با آن رفتارها انتخاب کند.
شرکت در فعالیت های برنامه ریزی درسی به شکل همکاری و تشریک مساعی می تواند به طور عظیمی منجر به افزایش آثار یا صفات حرفه ای در معلمان گردد.
برنامه ریزی به فعالیت های معلم نظم می دهد و از ایجاد آشفتگی در فعالیت ها جلوگیری می کند.
برنامه ریزی امکان اشتباه در انتخابات را کاهش می دهد و احتمال رسیدن به هدف و موفقیت را بیشتر می کند.
برنامه ریزی باعث می شود آموزش کیفیت بهتری داشته باشد و از زمان به طور مفیدتری استفاده شود.
زهرا خاکی
